Okullar açıldı. Okuldaki ikinci haftalarını doldurmaya başlayan öğrenciler yavaş yavaş yeni eğitim öğretim dönemine adapte oluyorlar. Peki adapte olamayanlar?
Eğitim hayatına bu yıl başlayan miniklerin özellikle bu dönemde okula karşı geliştirdiği pek çok farklı davranışla karşılaşabilirsiniz. Çocuğunuz okul dönüşü hemen ödevlerine koşuyor, gününü nasıl geçirdiğini, arkadaşlarını anlatıyor da olabilir; siz okulunu sorduğunda sessizleşiyor ya da tam tersi ani sert çıkışlar da gösteriyor olabilir. Sizinkisi hangisi?
Gününü anlatıp kitaplarına sarılanlardansa şanslı anne babalardansınız demektir çünkü bu davranış genelde çocuğunuzun okula kolay uyum sağladığını dahası okul fikrini sevdiğini gösterir. Peki ya anlatmıyor, okul ve beraberinde getirdiklerinden kaçıyorsa?
Çocuğunuzda çekingenlik olabilir mi ya da sosyal fobi?
Bu iki kavramın ne anlama geldiğini ve belirtilerini daha önceki yazımızda siz velilerimizle paylaşmıştık. Çekingen ise akranları ile daha çok iletişim kurabileceği ortamlara girmesine destek vererek çocuğunuzun çekingenliğini yenmesine katkıda bulunabilirsiniz. Eğer sosyal fobisi var ise durum bundan biraz daha karışık. Peki sosyal fobisi var ise okul dönemindeki çocuklar bundan nasıl etkilenirler?
Şöyle ki; anksiyete, ağlama, huzursuzluk gösterme, okula gidiş saatlerinde size sıkıca sarılıp ayrılmak istememe sosyal fobinin belirtilerinden bazılarıdır.
Eğer çocuğunuz herhangi bir sebepten ötürü medikal bir tedavi görmüyor yani ilaç kullanmıyor ise çocuğunuzda gördüğünüz bu davranışları herhangi bir tedavinin yan etkisi olarak yorumlayamıyorsanız çocuğunuz sosyal fobi davranışı gösteriyor olabilir.
Sosyal fobi özellikle okul dönemindeki çocuklarda sınıf içinde evde olduğundan daha net şekilde gözlemlenebilmektedir:
- Sınıf içerisinde sessizlik,
- Soru sorulduğunda cevap verememe, aşırı strese girme,
- Sınıf içerisinde konuşmaktan kaçınma,
- Sınıfta gruplar hâlinde yapılacak etkinliklerde aşırı kaygı duyarak huzursuzlaşma hatta ağlama,
- Aşırı kaygı ve strese bağlı olarak ani kekemelik,
- Sınıfta yüksek sesli bir şey okuyamama,
- Arkadaşları ve öğretmeniyle göz kontağı kuramama,
- Çevresinden ve öğretmeninden yardım isteyememe,
- Aşırı utanma ve kaygı duyma
sosyal fobinin okul dönemindeki çocuklar üzerindeki etkilerinden bazılarıdır. Bu davranışlar okuldaki zaman diliminde olacağı için öğretmenlerin çocukları bu noktada gözlemlemeleri oldukça önemlidir. Eğer öğretmen bu noktada öğrenci üzerinde aşırı baskı kurarsa öğrenci daha da içine kapanacak ve kaygı seviyesinde artış gözlenecektir.
Sınıf içerisinde sosyal fobisi olan çocuklar gözlemlenmediği takdirde aileleri ve öğretmenleri tarafından çeşitli yanlış anlamalara maruz kalabilirler. Örneğin sorulara duyduğu kaygıdan ötürü yeterli ve net cevap veremiyorsa öğretmeni tarafından başarısız olarak değerlendirilebilirler. Dahası kendilerini kalabalık ortamda yeterince ifade edemedikleri için zor öğrendikleri dolayısıyla IQ düşüklükleri olduğu düşünülebilir.
Yeterli gözlem yapılıp zamanında müdahale edilmediği takdirde sosyal fobi gelişmekte ve erken yaşta sosyal fobi belirtileri gösteren çocukların zorunlu eğitim sonrası büyük ölçüde okula devam etmedikleri bilinmektedir.
Bazı durumlarda sosyal fobinin okul fobisinin devamı niteliğinde geliştiği görülmektedir. Okulda rahat ve güvende hissedememe durumu zamanla ilerleyerek kendini kalabalık ortamlarda rahat olamama hâline bırakır.
Fiziki bir engeli bulunan ya da sadece konuşmakta zorluk çeken/kekeme çocuklarda sosyal fobi daha sık görüldüğü gibi çocuğunuz, sosyal fobinin sonucu olarak da konuşmada güçlük çekebilir.
Taşıdıkları aşırı kaygı sonucu yapacakları ya da yapmak istedikleri davranıştan kaçınma davranışında bulunan çocuklarda konuşamama bazen yerini “elektif mutizm” yani diğer bir adıyla konuşmada seçicilik dediğimiz davranışa bırakır. “Elektif mutizm” gösteren çocuklar isterlerse kalabalık içinde konuşabilirler ancak duydukları kaygı ve stres sonucu konuşmaktan çekinmektedirler ve sadece kısıtlı bir kesim ile iletişim kurarlar.
Çocuğu sosyal fobi taşıyan velilerimize tavsiyemiz öncelikle çocuğunuza karşı aşırı beklenti içinde olmamalarıdır… Aşırı beklentinizi hissettiği anda, bu, çocuğunuzun daha büyük bir baskı hissetmesine dolayısıyla daha çok kaygılanmasına neden olacaktır. Bir diğer tavsiyemiz birçok velinin yapma hatasına düştüğü karşılaştırmadan kaçınmaktır. Çocuklarınızı başka çocuklarla karşılaştırmayın. Her çocuğun öğrenme hızı, yetenekleri farklıdır dahası karşılaştırma yaptığınız her an çocuğunuz kendini yetersiz hissedeceği için daha da içine kapanacak ve zamanla yapmak istediği şeylerden vazgeçecektir.
Hatırlatmakta fayda görüyoruz.
Unutmayın! Sosyal fobi uzmana danışılması gereken bir kaygı durumudur. Çocuğunuzun sosyal fobisi olduğunu düşünüyorsanız lütfen bir uzmandan destek alınız. Yukarıda da belirttiğimiz gibi her çocuk farklıdır ve dolayısıyla sosyal fobisi olan her çocuğa yaklaşımda farklılaşabilmektedir.
Çocuğunuz için uzmanlara danışmaktan kaçınmayın!
Bir cevap yazın